به جرأت می‌توان گفت بهترین تدوینگران یا مونتاژکاران سینمای ایران در سال ۲۰۲۴، افراد زیر هستند:
- عباس گنجوی
- هایده صفی‌یاری
- بهرام دهقانی
- حسن حسندوست
- محمدرضا موئینی
- سپیده عبدالوهاب
- میثم مولایی
- ژیلا ایپکچی
- مهدی حسینی‌وند
- مستانه مهاجر
اگر به هنر تدوین علاقه‌مند هستید و مایلید به‌صورت حرفه‌ای این کار را آغاز کنید، می‌توانید کار خود را از منابع آموزشی آنلاینی مانند سایت https://tadvinbama.com/ آغاز کنید که به‌سادگی در دسترس شما هستند. ویدئوهای آموزشی می‌توانند راهنمای بسیار خوبی برای تدوینگرهای مبتدی و حتی حرفه‌ای باشند و علاوه بر فوت و فن‌های نرم‌افزاری، تکنیک‌های تدوینی را نیز به شما یاد بدهند.
اهمیت تدوینگر در سینما
سینمای ایران به‌واقع یکی از شاخص‌ترین سینماهای بین‌المللی در جهان است و تدوینگران نقش بسیار مهمی در دست یافتن به این جایگاه داشته‌اند. معمولاً وقتی از اثر سینمایی یا تلویزیونی صحبت می‌کنیم، آن را متعلق به کارگردان می‌دانیم، در حالی که نقش هنری عوامل دیگر انکارناپذیر است. در کنار نویسنده و فیلم‌بردار، تدوینگر شاید مهم‌ترین نقش را در چگونگی از آب در آمدن یک فیلم یا سریال ایفا می‌کند.
تدوین می‌تواند یک فیلم را زنده کند یا آن را از بین ببرد. در سینما اصطلاح رایجی هست که می‌گویند: “تنها تدوینگر است که کارگردان می‌تواند به‌طور کامل به او اعتماد کند.”
واقعیت این است که بسیاری از کارگردانان بزرگ تاریخ سینما، بدون حضور تدوینگران خبره، هرگز به جایگاهی که امروز دارند نمی‌رسیدند! تدوین هنری است که در اغلب اوقات نقش ناجی فیلم را بازی می‌کند؛ یک مونتاژ بد حتی می‌تواند کیفیت بازی بازیگران را نیز خدشه‌دار کند. پس وقتی از بهترین تدوینگران ایران صحبت می‌کنیم، در مورد گروهی از افراد حرف می‌زنیم که در چراغ خاموش و به دور از هر حاشیه، نقشی کلیدی در یکی از مهم‌ترین صنایع کشور بازی می‌کنند.
در زیر به معنرفی ۱۰ نفر از بهترین تدوینگران ایران می‌پردازیم.
عباس گنجوی
عباس گنجوی یکی از پیشکسوتان و پیشگامان عرصه تدوین در سینمای ایران است که از دهه ۴۰ شمسی، فعالیت خود را در سینما به‌عنوان مونتور آغاز کرد. وی یکی از اولین تدوینگران حرفه‌ای سینمای ایران است و می‌توان گفت تقریباً از بدو ورود سینمای مدرن روایی در کشور، مشغول فعالیت بوده است.
او که متولد سال ۱۳۲۰ است، در عمر پربار ۸۳ ساله خود توانسته در ساخت بسیاری از آثار شاخص و کلاسیک سینمای ایران همکاری داشته باشد و با کارگردانان مشهوری همچون مسعود کیمیایی، بهمن فرمان‌آرا و ناصر تقوایی کار کند.
از جمله مشهورترین آثار این تدوینگر کهنه‌کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خاک آشنا – ۱۳۸۶
- یک بوس کوچولو – ۱۳۸۴
- آرامش در حضور دیگران – ۱۳۴۹
- صادق کرده – ۱۳۵۱
- شازده احتجاب – ۱۳۵۳
- شطرنج باد – ۱۳۵۵
- سایه‌های بلند باد – ۱۳۵۷
- گل‌های داوودی – ۱۳۶۳
- کشتی آنجلیکا – ۱۳۶۷
- کیمیا – ۱۳۷۳
- روسری آبی – ۱۳۷۳
- کاغذ بی‌خط – ۱۳۸۰
- خانه‌ای روی آب – ۱۳۸۰
- گوزن‌ها – ۱۳۵۳
هایده صفی‌یاری
هایده صفی‌یاری به واسطه همکاری‌های دائمی با اصغر فرهادی و حضور در فیلم‌های بسیار موفقی همچون جدایی نادر از سیمین و فروشنده، امروزه یکی از مشهورترین تدوینگران سینمای ایران است. با این وجود، در عالم حرفه‌ای‌ها، شهرت خانم صفی‌یاری تنها از همکاری‌هایی که با فرهادی داشته ناشی نمی‌شود.
صفی‌یاری یکی از فنی‌ترین تدوینگران ایران است که با برش‌های خلاقانه، نقش مهمی در ساخت برخی از ماندگارترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران داشته است. ایشان که یکی از پرافتخارترین تدوینگران ایرانی نیز محسوب می‌شوند، متولد سال ۱۳۳۸ بوده و عضو آکادمی اسکار هستند.
صفی‌یاری فارغ‌التحصیل رشته سینما در مدرسه عالی تلویزیون و سینما بوده و فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۶۸ با صداگذاری فیلم دخترک کنار مرداب آغاز کرد. وی همچنان یکی از پرکارترین تدوینگران سینمای ایران به شمار می‌رود و همکاری گسترده‌ای نیز با نسل جوان فیلم‌سازان ایرانی دارد.
از دیگر آثار مشهور هایده صفی‌یاری به عنوان تدوینگر، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درباره الی – ۱۳۸۷
- دایره زنگی – ۱۳۸۶
- چهارشنبه‌سوری – ۱۳۸۴
- عروس آتش – ۱۳۷۸
- آژانس شیشه‌ای – ۱۳۷۶
- هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند – ۱۳۹۱
- لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند – ۱۳۸۲
- قهرمان – ۱۴۰۰
- عصبانی نیستم! – ۱۳۹۲
بهرام دهقانی
بهرام دهقانی، قطعاً یکی از برجسته‌ترین تدوینگران سینمای ایران و از جمله بزرگ‌ترین نام‌ها در این عرصه است. وی که متولد سال ۱۳۳۳ در شیراز است، تحصیلات عالی خود را در دانشگاه هنری کالیفرنیا، در شهر لس‌آنجلس آمریکا به اتمام رساند و تا کنون در ساخت ده‌ها مورد از شاخص‌ترین فیلم‌های سینمایی ایرانی نقش داشته است.
بهرام دهقانی همچنین یکی از پرافتخارترین تدوینگران ایرانی محسوب می‌شود و در طول سال‌ها فعالیت، موفق شده با بزرگ‌ترین کارگردانان از نسل‌های مختلف همکاری‌های بسیار موفقی داشته باشد. او علاوه بر تدوین، یکی از برجسته‌ترین استادان دانشگاهی در این رشته نیز به شمار می‌رود که توانسته شاگردان بسیاری را وارد عرصه مونتاژ فیلم و سریال ایران کند.
از جمله مهم‌ترین آثار دهقانی می‌توان به فیلم‌های زیر اشاره کرد:
- متری شیش و نیم – ۱۳۹۸
- جان‌دار – ۱۳۹۷
- مدرسه پیرمردها – ۱۳۷۰
- متولد ماه مهر – ۱۳۷۸
- مزرعه پدری – ۱۳۸۲
- خیلی دور، خیلی نزدیک – ۱۳۸۳
- طلا و مس – ۱۳۸۷
- هزارپا – ۱۳۹۶
- اینجا بدون من – ۱۳۸۹
حسن حسندوست
اگر از تماشای فیلم‌هایی نظیر هامون، رنگ خدا و بچه‌های آسمان لذت برده‌اید، بهتر است بدانید که همه آن‌ها را یک نفر تدوین کرده است: حسن حسندوست.
حسن حسندوست متولد سال ۱۳۳۶ و یکی از کهنه‌کاران عرصه تدوین سینمای ایران است. وی کار خود را با تدوین فیلم شهر موش‌ها آغاز کرد و از آن زمان توانست مسیر پیشرفت و موفقیت را باز نموده و در ساخت بسیاری از آثار به یادماندنی سینمای ایران نقش داشته باشد.
حسندوست در طول مدت فعالیت خود، همکاری‌های گسترده‌ای با برخی از برجسته‌ترین کارگردان‌های ایرانی، از جمله مجید مجیدی، مرحوم علی حاتمی و مرحوم داریوش مهرجویی داشته؛ اما بخش قابل توجهی از کارهایش به فیلم‌های سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران باز می‌گردد.
از دیگر آثار سینمایی شاخص حسن حسندوست به عنوان تدوینگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجاره‌نشین‌ها – ۱۳۶۵
- مادر – ۱۳۶۸
- جیب‌برها به بهشت نمی‌روند – ۱۳۷۰
- جهان پهلوان تختی – ۱۳۷۶
- یه حبه قند – ۱۳۸۸
- آواز گنجشک‌ها – ۱۳۸۶
- پستچی سه بار در نمی‌زند – ۱۳۸۷
محمدرضا موئینی
محمدرضا موئینی یکی از قدیمی‌ترین و بهترین تدوینگران ایرانی است که در طول سال‌های فعالیتش موفق شده در ساخت برخی از بزرگ‌ترین آثار سینمایی نقش داشته باشد. وی همکاری‌های خوبی با کارگردانان بزرگی همچون رسول ملاقلی‌پور و مسعود کیمیایی داشته و توانسته خود را به عنوان یک مونتاژگر منعطف و خوش‌ذوق به همگان ثابت کند.
از جمله مهم‌ترین آثار سینمایی که موئینی در ساخت آن‌ها همکاری داشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دزد عروسک‌ها – ۱۳۶۸
- بدوک – ۱۳۷۰
- آدم برفی – ۱۳۷۳
- مرد عوضی – ۱۳۷۶/۷۷
- اعتراض – ۱۳۷۸
- من ترانه ۱۵ سال دارم – ۱۳۸۰
- مرسدس – ۱۳۷۶
- حوض نقاشی – ۱۳۹۱
- بوتیک – ۱۳۸۲
سپیده عبدالوهاب
سپیده عبدالوهاب یکی از تدوینگران جوان ایرانی و متولد سال ۱۳۶۲ است. او که فرزند هایده صفی‌یاری است و زیر دست یکی از بزرگ‌ترین تدوینگران تاریخ سینمای ایران بزرگ شده، توانسته خود را به عنوان یک تدوینگر مستقل معرفی نموده و دستاوردهای هنری زیادی در این حوزه داشته باشد.
سپیده عبدالوهاب موفق شده طی سال‌های فعالیتش با کارگردانان بزرگی همکاری داشته باشد و در برخی از مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی نقش ایفا کند.
او تا کنون موفق شده سه بار نامزد سیمرغ بلورین بهترین تدوین شود و دو بار نیز این جایزه را برنده شود.
از جمله آثار سینمایی شاخصی که سپیده عبدالوهاب به عنوان تدوینگر کار کرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خون‌بازی – ۱۳۸۵
- آینه‌های روبرو – ۱۳۸۸
- وقتی همه خوابیم – ۱۳۸۷
- زندگی خصوصی آقا و خانم میم – ۱۳۹۰
- برف روی کاج‌ها – ۱۳۹۰
- چند متر مکعب عشق – ۱۳۹۲
- حیران – ۱۳۸۷
میثم مولایی
میثم مولایی، متولد ۱۳۶۲، یکی از تدوینگران جوان و موفق ایرانی است که این روزها به یکی از پرکارترین‌ها نیز تبدیل شده است. وی که مدرک کارشناسی هنری خود را از دانشگاه سوربن فرانسه گرفته، موفق شده تا کنون در ساخت تعداد زیادی فیلم و سریال ایرانی به عنوان تدوینگر همکاری داشته باشد.
مولایی تا کنون ۷ بار نامزد دریافت سیمرغ بلورین تدوین شده اما تنها دو بار موفق به کسب این جایزه شده است. او که کارنامه درخشانی از همکاری با بزرگان سینما و تلویزیون دارد، با افرادی همچون مرحوم کیومرث پوراحمد، مانی حقیقی، ایرج طهماسب و محمدحسین لطیفی همکاری کرده است.
از جمله آثار سینمایی و تلویزیونی شاخص میثم مولایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مست عشق – ۱۴۰۲
- غلامرضا تختی – ۱۳۹۷
- تنگه ابوقریب – ۱۳۹۷
- کفش‌هایم کو؟ – ۱۳۹۴
- گناه فرشته – ۱۴۰۲
- کلاه‌قرمزی ۹۲ – ۱۳۹۲
ژیلا ایپکچی
ژیلا ایپکچی نیز یکی از پیشکسوتان عرصه تدوین ایران و متولد سال ۱۳۳۳ است. او که تحصیلات عالی هنری خود را در رشته کارگردانی در دانشگاه پاریس فرانسه گذرانده، فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۶۷ با تدوین و ساخت تیزر تبلیغاتی فیلم “نار و نی” آغاز کرد.
وی که یک تدوینگر گزیده‌کار محسوب می‌شود موفق شده در این سال‌ها، در ساخت برخی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران نقش داشته باشد. ایپکچی تا کنون سه بار کاندید دریافت سیمرغ بلورین تدوین شده و یک بار آن را برده است.
از جمله شاخص‌ترین فیلم‌های سینمایی که ژیلا ایپکچی آن‌ها را تدوین نموده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرده آخر – ۱۳۶۹
- درد مشترک – ۱۳۷۳
- خواب زمستانی – ۱۳۸۶
- ستایش – ۱۳۸۸
- خداحافظی طولانی – ۱۳۹۳
مهدی حسینی‌وند
مهدی حسینی‌وند، یکی از تدوینگران و کارگردانان برجسته ایرانی، متولد سال ۱۳۴۵ است. او که فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۷۰ آغاز کرده، تا کنون موفق شده در برخی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سینما و تلویزیون ایران، با بعضی از برجسته‌ترین کارگردانان همکاری داشته باشد. از جمله شاخص‌ترین فعالیت‌های وی در عرصه تدوین، می‌توان به سریال مختارنامه اشاره کرد.
حسینی‌وند علاوه بر سابقه همکاری با میرباقری در سریال‌های تلویزیونی و شبکه خانگی، با مرحوم داریوش مهرجویی و ابراهیم حاتمی‌کیا در فیلم به‌یادماندنی “مهمان مامان” نیز همکاری داشته است.
از جمله شاخص‌ترین آثار مهدی حسینی‌وند می‌توان به فیلم‌های سینمایی و سریال‌های زیر اشاره کرد:
- دعوت – ۱۳۸۷
- گزارش یک جشن – ۱۳۸۹
- ایران برگر – ۱۳۹۳
- شاهگوش – ۱۳۹۲
- شهرزاد – ۱۳۹۴
- بادیگارد – ۱۳۹۴
- گینس – ۱۳۹۳
مستانه مهاجر
مستانه مهاجر، متولد ۱۳۵۳، یکی از پرکارترین و مشهورترین تدوینگران ایران است. وی که دانش‌آموخته دانشگاه سوره است، فعالیت خود را از سال ۱۳۸۱ با فیلم آبادان آغاز نمود و تا امروز توانسته در ساخت برخی از به‌یادماندنی‌ترین فیلم‌های سینمای ایرانی مشارکت داشته باشد.
مهاجر که علاوه بر تدوین، در امر تهیه‌کنندگی نیز فعالیت دارد تا کنون توانسته همکاری‌های موفقی با چهره‌هایی همچون مانی حقیقی داشته باشد.
شاخص‌ترین آثار سینمایی مستانه مهاجر به عنوان تدوینگر عبارتند از:
- کنعان – ۱۳۸۶
- سوپراستار – ۱۳۸۷
- سن‌پطرزبورگ – ۱۳۸۹
- مردی که اسب شد – ۱۳۹۳
سخن آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا بهترین تدوینگران ایرانی را به شما معرفی کنیم. این بزرگان افرادی هستند که اغلب در حاشیه کار می‌کنند و کمتر کسی از میان آنان به شهرت مردمی می‌رسد. هرچند این معنای آن نیست که شایستگی شناخته شدن را ندارند.
امیدواریم این مقاله به شما در شناخت برخی از مهم‌ترین هنرمندان این مرز و بوم کمک کرده باشد.