در ساخت و ساز‌های قدیم برای ساخت از مصالح مختلفی استفاده می‌کردند. یکی از مواد اصلی پرکاربرد در سازه‌های قدیم ماده ساروج بوده که ماده‌ای مستحکم و با دوام است. بنا‌های ساخته شده با آن عمر و ماندگاری بالایی داشته و برای مصارف گوناگون از آن استفاده می‌کردند. استحکام آن از سیمان بیشتر بوده و قشر مرفه ایرانیان باستان برای ساخت و ساز از آن استفاده می‌کردند. این ماده انواع مختلفی دارد و برای تخریب آن از چندین روش استفاده می‌شود.
ساروج چیست؟
ساروج ماده‌ای مخلوط از آهک یا روث حیوانی است که با آب و گل ترکیب می‌شود. البته ناگفته نماند که هر اقلیمی با خاکی که در دسترس داشته این ماده را تولید کرده و مورد استفاده قرار می‌دادند، اما ترکیب خاک رس، خاکستر و آهک مواد اولیه مرسوم برای تولید آن است.
این ترکیب را با آب و گل دو روز ورز داره و پس از خشک شدن در کوره می‌سوزاندند. سپس این ماده به ساروج تبدیل شده و سپس آن را با آسیاب کردن یا کوبیدن نرم می‌کردند. پس از آن به دو روش گرم و سرد انواع مختلف آن تولید شده که در میزان سفتی با یکدیگر تفاوت داشتند. این نوع ماده در انواع مختلف سخت، نیمه سخت و نرم وجود دارد که فرمول آن‌ها با هم متفاوت بوده و هر کدام برای مصارف مخصوص به خود استفاده می‌شوند.
خاصیت اصلی آن نفوذپذیری بوده و به عنوان روکش در سازه‌هایی چون آب‌انبارها، حوض‌ها، حمام‌ها و … که با آب تماس مستقیم دارند، استفاده می‌شود. سطح صاف آن سبب شده تا در نمای ساختمان نیز از آن استفاده شود. کاربرد دیگر آن برای مرمت کردن بنا‌های تاریخی است؛ همچنین برای ساخت عایق حرارتی نیز استفاده می‌شود.
روش‌های تخریب ساروج
برای تخریب ساروج از روش‌های متعددی می‌توان استفاده کرد. در زیر به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:
تخریب ساروج با cutmotar
ساروج ماده‌ای سخت بوده و برای تخریب کردن آن فشار وارد شده از سطح تأثیرگذار نیست. باید از داخل سنگ فشار شروع شده تا سنگ از درون متلاشی شود. در این روش باید اول با مته ۳۲ در ساروج یک حفره ایجاد کرده و داخل آن جک‌های دستگاه را بگذارید. پس از آن دستگاه را روشن کرده و پس از ۲ الی ۵ دقیقه شاهد خرد شدن این ماده خواهید بود.
این دستگاه برای کار نیازی به برق نداشته و با بنزین کار می‌کند. برای جلوگیری از آسیب دیدن دفینه یا محتوای داخل ساروج کار با دستگاه باید توسط فرد ماهر انجام شود. دقت کنید که این ماده با جوغن متفاوت بوده و ربطی به گنج ندارد.
تخریب ساروج با سرکه، اسید و الکل
راه دیگر برای تخریب ساروج استفاده از این ترکیب است. برای شکستن ساروج به قطر ۱۰ سانتی‌متر باید یک کیلو آبلیمو، یک کیلو سرکه انگور، نیم لیتر اسید و نیم لیتر الکل مطلق را ترکیب کرد. توجه شود که کار با اسید خطرناک بوده و باید اول الکل، سرکه و آبلیمو را با هم ترکیب کرده سپس اسید را قطره قطره به آن اضافه کرد.
ترکیب به دست آمده را بر روی ساروج ریخته و دو ساعت زمان دهید تا ماده خرد شود. لازم به ذکر است که سختی این ماده خیلی زیاده بوده و شاید با این روش تخریب نشود. در حین انجام این کار حتماً از عینک، ماسک و دستکش استفاده کنید.
تخریب ساروج با کتراک
کتراک چیست؟ کتراک پودری تهیه شده از ترکیبات شیمیایی خاص با ایمنی بالا است. این پودر با محیط زیست سازگار بوده و بدون صدا و هر گونه انفجاری ساروج را خرد می‌کند. استفاده از کتراک آسان بوده و همین موضوع سبب استفاده زیاد از آن شده است. این ماده در داخل دیواره چال با انبساط و اعمال نیروی کششی ساروج را خرد می‌کند.
برای استفاده از این پودر باید آن را با آب مخلوط کرده و در سطح سنگ بریزید. پس از گذشت مدت زمانی ماده منبسط شده و ساروج را خرد می‌کند. این پودر را باید به نسبت ۳ کیلو پودر و ۱ کیلو آب ترکیب کنید. کتراک انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن عمل تخریب حدود ۳۰ دقیقه الی ۲۴ ساعت طول می‌کشد. از بین روش‌های ذکر شده تخریب با کتراک بهترین روش بوده و بهتر است از آن استفاده کنید.
روش‌های تشخیص ساروج
برای تشخیص ساروج روش‌های مختلفی وجود دارد که به شرح زیر است:
- سطح مورد نظر را با اره خراش داده و در صورت پودر شدن یعنی ترکیب آن ساروج است.
- آب و بنزین را ترکیب کرده و بر روی سطح بریزید و در صورت سیاه شدن یعنی ساروج است.
- یک قسمت از محل را جدا کرده و ۱۰ دقیقه داخل آب جوش بندازید. در صورتی که بر روس سطح آب چربی جمع شود یعنی ماده ساروج است.
- راه دیگر برای تشخیص استفاده از جوهر نمک است. تکه‌ای از ماده را داخل ظرف جوهر نمک انداخته و ۱۰ دقیقه زمان دهید. اگر سطح مورد نظر جوشیده و پودر شد یعنی ساروج بوده است.
- بخشی از آن را شکسته و داخل آن را ببینید. باید داخل آن از موی، علف، کاه و… باشد.
جوغن چیست؟
جوغن اصطلاح رایج در فلزیابی یا نشانه‌شناسی بوده که در قوم‌های کرد و لر از زمان‌های قدیم وجود داشته است. با آن نشانه‌های مختلف اسم‌گذاری شده و در اشکال مختلف مستطیل، مربع و دایره موجود است. نوع دایره‌ای مرسوم‌ترین آن بوده و جوغن به صورت علامت عمود بر روی سنگ‌ها، سفال‌ها و صخره‌ها درج می‌شود.
به طور کلی به هر حکاکی و کنده کاری که بشر آن را انجام داده باشد، جوغن گویند. این حکاکی نشان از دفینه و گنج در اطراف آن محل بوده و بسیاری از افراد مشغول در گنج‌شناسی با این واژه آشنا هستند. با استفاده از گوهه که مثل دریل است، برای ایجاد این کنده کاری‌ها استفاده می‌کنند.
خرید کتراک
از آنجا که بهترین روش برای تخریب ساروج استفاده از کتراک است، باید در تهیه آن دقت کنید. قیمت این محصول به کیفیت، نوع آن و… بستگی دارد. برای دریافت قیمت کتراک خرید این پودر می‌توانید به سایت کات راک مراجعه کرده و محصول مورد نظر را با کیفیتی بالا تهیه کنید.
این مجموعه اولین تأمین‌کننده تجهیزات تخریب در ایران بوده و در سطح کشور دارای انبار است. این مجموعه با توجه به نیاز شما محصول مناسبی را معرفی کرده و با خیال راحت می‌توانید از آن استفاده کنید. شما می‌توانید به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم خرید کرده و در کمترین زمان آن را تحویل بگیرید.
سخن پایانی
ساروج یک ماده پرکاربرد در ساخت و ساز‌های قدیمی بوده است. این ماده در انواع مختلفی موجود بوده و بسته به نوع آن کاربرد‌های متفاوتی دارد. برخی آن را با جوغن اشتباه می‌گیرند، اما این دو با هم تفاوت دارند. این ماده جلوی نفوذ آب را گرفته و از دوام و استحکام بالایی برخوردار است. برای تخریب آن از روش‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. بهترین روش برای تخریب ساروج استفاده از کتراک است. در نهایت برای تهیه این محصول می‌توانید به فروشگاه‌های معتبر چون کات راک مراجعه کنید.