علت غذا نخوردن سالمندان اغلب بی‌اشتهایی است که یکی از رایج‌ترین اختلالات در میان سالمندان به شمار می‌آید. همه ما می‌دانیم که به طور طبیعی با افزایش سن، اشتها کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد. از دست دادن اشتها به ضعف و کاهش بافت عضلانی منجر می‌شود و لاغری شدید می‌تواند به اندازه اضافه وزن خطرناک باشد.
بی اشتهایی در افراد مسن به چه معناست؟
برآوردها نشان می‌دهد که بین ۱۵ تا ۳۰ درصد از سالمندان با مشکل بی‌اشتهایی ناشی از افزایش سن مواجه هستند که این موضوع نگران‌کننده است. علت غذا نخوردن در سالمندان و کاهش وزن آنها در این دوره، به تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با سن آنها ارتباط داده می‌شود.
عدم مصرف کافی مواد غذایی می‌تواند به کاهش وزن و سوءتغذیه منجر شود که این موضوع به نوبه خود ضعف بدنی را تشدید می‌کند. کمبود مواد مغذی نه‌تنها سلامت عمومی سالمندان را به خطر می‌اندازد، بلکه می‌تواند تحرک را کاهش دهد و کیفیت زندگی را به طرز چشمگیری پایین بیاورد. به خصوص، عدم دریافت پروتئین کافی می‌تواند باعث از دست رفتن یکپارچگی پوست شده و خطر عفونت را افزایش دهد. همچنین، کمبود کلسیم می‌تواند به پوکی استخوان و افزایش احتمال شکستگی‌ها منجر شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بی‌اشتهایی ناشی از افزایش سن، خطر بروز عوارض نخوردن غذا در سالمندان و حتی مرگومیر را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
غذا نخوردن سالمندان و به دنبال آن کاهش وزن می‌تواند به عوارضی نظیر زخم بستر، مشکلات مغزی، افت فشار خون هنگام ایستادن، عفونت و کم‌خونی منجر شود؛ بنابراین توجه کافی به تغذیه سالمندان با پیروی از اصول مراقبت و نگهداری از سالمند در منزل حائز اهمیت است.
آیا غذا نخوردن سالمندان نگران کننده است؟
اگر علت غذا نخوردن در سالمندان یا کاهش اشتهای کوتاه‌مدت به عواملی نظیر بیماری بر‌گردد، کاملا طبیعی است. اما وقتی این کاهش اشتها به حدی می‌رسد که نیازهای بدن به درستی تامین نمی‌شود، این موضوع می‌تواند نگران‌کننده باشد.
از دست دادن اشتها زمانی به یک مشکل جدی تبدیل می‌شود که با کاهش وزن، از دست دادن انرژی، کاهش علاقه به غذاهای مختلف یا افزایش شیوع بیماری‌های دیگر همراه باشد. در چنین شرایطی، ضروری است که برای پیشگیری از مشکلات جدی‌تر با پزشک مشورت کنید.
علل غذا نخوردن سالمندان چیست؟
عوارض بی‌اشتهایی در سالمندان هم بر جسم و هم بر روح تاثیرگذار است؛ بنابراین بسیار مهم است که مراقبان سالمند، شامل خانواده، تیم مراقبتی و پرستار سالمند، توجه زیادی به پیدا کردن ریشه و علت غذا نخوردن سالمندان داشته باشند. در ادامه، علل بی‌اشتهایی در سالمندان را بررسی می‌کنیم:
- ضعف حواس
با افزایش سن، کاهش حواسی مانند چشایی و بویایی می‌تواند به طور چشمگیری بر اشتهای سالمندان تاثیر بگذارد. حتی حس بینایی نیز نقش مهمی در میل به غذا ایفا می‌کند. به علاوه، برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث کاهش اشتها در سالمندان شوند؛ از جمله این مسائل می‌توان به تغییر طعم غذا اشاره کرد که تاثیر منفی بر تمایل به خوردن دارد.
- مشکلات جویدن علت غذا نخوردن سالمند
مشکلات مختلف دهان و دندان در سالمندان می‌تواند تاثیر زیادی بر توانایی آنها در جویدن غذا بگذارد و به عنوان علت غذا نخوردن سالمندان مطرح شود. این مسئله می‌تواند شامل عواملی نظیر نداشتن دندان به تعداد کافی، عدم تطابق دندان‌های مصنوعی با دهان، ضعف و ناهماهنگی در عضلات، زخم در دهان، خشکی دهان و مشکلات مفصل فک باشند.
- اختلالات گوارشی
بسیاری از اختلالات گوارشی در سالمندان می‌توانند موجب کاهش اشتها شوند و گاهی اوقات این مشکلات به درستی تشخیص داده نمی‌شوند. این اختلالات ممکن است شامل مشکلاتی در بلع، هضم غذا و جذب مواد مغذی باشد. علائم گوارشی مانند سوزش سر دل، درد معده، حالت تهوع، رفلاکس، نفخ و اسهال می‌توانند به طور قابل توجهی بر اشتهای افراد مسن تاثیر بگذارند.
- اختلالات غدد درون ریز علت بی اشتهایی سالمندان
سیستم غدد درون ریز متشکل از غدد و هورمون‌های مختلف است که نقش مهمی در تنظیم عملکردهای بدن ایفا می‌کنند. دیابت که یک بیماری شایع در میان سالمندان است، می‌تواند علت غذا نخوردن در سالمندان باشد. در این راستا، اختلالات غدد درون ریز و اثرات ناشی از داروهایی مانند متفورمین که برای کنترل دیابت استفاده می‌شوند، نیز می‌توانند به این مشکل دامن بزنند.
- مشکلات روحی
افسردگی دیگر علت غذا نخوردن سالمندان به شمار می‌آید. این وضعیت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله مشکلات جسمی و سلامتی باشد. همچنین، از دست دادن حافظه، اعتیاد و سایر اختلالات روانی می‌توانند اثرات قابل توجهی بر روی کاهش اشتها در سالمندان داشته باشند.
- عوارض برخی داروها
سالمندانی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند و نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت با مصرف یک یا چند دارو دارند، ممکن است با مشکل بی‌اشتهایی روبرو شوند. هرچند که داروها به طور مستقیم بر اشتها تاثیر نمی‌گذارند، اما عوارض جانبی آنها می‌تواند به کاهش تمایل به خوردن در سالمندان منجر شود.
- احساس تنهایی دلیل غذا نخوردن سالمندان
احساس تنهایی می‌تواند به طرز قابل توجهی بر میل به غذا خوردن در سالمندان اثر بگذارد. این حس ممکن است باعث شود که سالمندان تمایلی به پختن غذا برای خود نداشته باشند و غذا برای آنها بی‌مزه به نظر برسد. این مشکل می‌تواند ناشی از عوارض جانبی داروها یا تغییرات طبیعی ناشی از افزایش سن و کاهش حساسیت چشایی باشد. برای مقابله با این وضعیت، اعضای خانواده و دوستان می‌توانند زمان‌هایی را برای غذا خوردن با سالمند اختصاص دهند تا حس حضور در جمع، لذت غذا خوردن را بیشتر کند.
- کم‌تحرکی و محدودیت‌های فیزیکی
کم‌تحرکی یکی از دلایل مهم کاهش اشتها در سالمندان به شمار می‌آید. فعالیت بدنی ناکافی می‌تواند به ایجاد حس رخوت و خستگی منجر شود که این موضوع به نوبه خود تمایل به غذا خوردن را کاهش می‌دهد. وقتی سالمندان حرکات بدنی کافی ندارند، ممکن است احساس گرسنگی و نیاز به تغذیه را تجربه نکنند و این موضوع به کاهش اشتها و عدم میل به غذا خوردن در آنها منجر شود.
به نقل از سایت www.aplaceformom.com
علل معمول کاهش اشتها در سالمندان شامل موارد زیر است:
نرخ متابولیسم پایین و فعالیت بدنی کمتر به این معنی است که سالمندان به کالری کمتری نیاز دارند.
تغییر در حواس بویایی و چشایی می‌تواند باعث کاهش میل غذا شود. ما همچنین با افزایش سن، جوانه های چشایی خود را از دست می دهیم.
تغییرات هورمونی می تواند سیگنال های گرسنگی به مغز را تغییر دهد. افراد مسن معمولاً مانند گذشته احساس گرسنگی نمی کنند.
مشکلات دندانی یا تغییرات گوارشی، مانند عدم تحمل لاکتوز، می تواند با پیری همراه باشد و غذا خوردن را ناراحت کند.
اقدامات لازم در بی اشتها شدن سالمندان
اگر علت غذا نخوردن سالمندان به مشکلات دهان و دندان آنها برمی‌گردد و قادر به جویدن غذا نیستند، می‌توانند به جای میوه‌های تازه که سفت هستند از موارد نرم‌تری مانند کمپوت، پوره سیب، هلو و گلابی یا آب سبزی‌ها استفاده کنند. به عنوان مثال، به جای سبزی‌های خام مثل هویج، می‌توان از سبزی‌های پخته و به صورت پوره استفاده کرد.
برای منابع پروتئینی، استفاده از گوشت چرخ‌کرده و تخم‌مرغ گزینه‌های مناسبی هستند. همچنین می‌توانند شیر، پنیر، ماست و دیگر محصولات لبنی که مصرف آنها آسان‌تر است را در رژیم غذایی خود قرار دهند. به جای نان، انتخاب غلات پخته نظیر برنج، بیسکویت نرم و نان لواش نیز توصیه می‌شود. همچنین، نان می‌تواند به همراه غذاهای مایع و آبکی مانند سوپ مصرف شود.
چنانچه داروهای مصرفی بر اشتها تاثیر منفی دارند، بهتر است با پزشک برای تغییر آنها مشورت شود. همچنین، افزودن انواع ادویه‌ها، سبزی‌ها و آبلیمو به غذا می‌تواند طعم آن را بهبود بخشد و اشتهای سالمندان را افزایش دهد. برای افزایش اشتها، توصیه می‌شود غذا در بشقاب‌های بزرگ‌تر سرو شود و از سبزی‌های رنگارنگ مانند هویج، گوجه‌فرنگی و فلفل پخته برای تزیین غذا کمک گرفته شود.
درمان بی اشتهایی در سالمندان
راهکارهای متعددی برای درمان بی‌اشتهایی در سالمندان وجود دارد که هر یک از آنها بر اساس متدهای علمی و تجربیات موفق دیگران طراحی شده‌اند. انتخاب مناسب‌ترین روش‌های درمانی باید بر اساس علت غذا نخوردن سالمندان و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
- مشاوره روانشناختی
- تنظیم رژیم غذایی سالم
- کاهش حجم و افزایش تعداد وعده‌های غذایی
- حضور در جمع خانواده
- مشارکت دادن سالمند در تهیه غذا
- طبخ غذاهای مورد علاقه سالمند
- مصرف آب کافی
درمان خانگی غذا نخوردن سالمندان و بی اشتهایی آنها
پس از بررسی علت غذا نخوردن در سالمندان، برای مقابله با مشکل بی‌اشتهایی می‌توانید از برخی خوراکی‌های خاص که به عنوان اشتهاآور شناخته می‌شوند، استفاده کنید. این خوراکی‌ها به تحریک اشتها و افزایش میل به غذا کمک می‌کنند. به عنوان مثال، پنیر به عنوان یکی از محبوب‌ترین و پرمصرف‌ترین انواع لبنیات، می‌تواند در درمان بی‌اشتهایی در سالمندان موثر باشد.
مصرف پنیر می‌تواند باعث تحریک اشتها و افزایش تمایل به غذا خوردن در سالمندان شود. البته، باید توجه داشت که برخی انواع پنیر ممکن است حاوی مقادیر بالای چربی و نمک باشند؛ بنابراین بهتر است انتخاب‌های سالم و مناسب را در رژیم غذایی سالمندان مد نظر قرار داد. از جمله دیگر مواد غذایی مفید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آب هویج
- روغن زیتون
- زنجبیل
- عسل
- انار
- ماست کم‌چرب
- سفیده تخم مرغ
- عرق شاتره
- انگور قرمز
- زردآلو
- انجیر
نحوه برخورد با غذا نخوردن سالمندان
افراد مسن مبتلا به بی‌اشتهایی معمولا دارای شخصیتی مغرور و پنهان‌کار هستند. والدین سالخورده شما ممکن است به سختی بتوانند اعتراف کنند که در زمینه غذا خوردن یا تغذیه با مشکل مواجه‌اند. در این شرایط، مجبور کردن آنها به غذا خوردن ممکن است نتیجه معکوس بدهد و عوارض نخوردن غذا در سالمندان را تشدید کند.
بسته به نوع رابطه‌تان با والدین، ممکن است سوال پرسیدن درباره عادات غذایی و ابراز نگرانی‌هایتان به آنها کمک کند تا در صورت بروز مشکل، به شما اعتماد کرده و درباره این موضوع صحبت کنند. اما باید توجه داشته باشید که برخی والدین سالخورده ممکن است با انکار مشکلات به جای اعتراف به شکست، از شما دور شوند. در این موارد، تعاملات و سوال پرسیدن‌های مکرر می‌تواند به افزایش اضطراب آنها درباره غذا خوردن منجر شود. بنابراین، لازم است با احتیاط و درک کافی، فضایی امن برای گفتگو ایجاد کنید.
همچنین به یاد داشته باشید که مواجهه با بی‌اشتهایی در سالمندان نیازمند توجه و حمایت ویژه‌ای است، زیرا آنها معمولا به تنهایی نمی‌توانند با این مشکل مقابله کنند. به همین دلیل، حضور یک همراه یا پرستار در کنار آنها ضروری است. پرستاری از سالمندانی که با بی‌اشتهایی روبرو هستند، شرایط خاصی را می‌طلبد. لازم است که پرستار به دقت میزان مصرف مواد غذایی و مایعات سالمندان را در طول شبانه‌روز کنترل کند. علاوه بر این موارد، راهکارهای زیر در برخورد با سالمندی که از غذا خوردن امتناع می‌کند و کاهش عوارض نخوردن غذا در سالمندان توصیه می‌شود:
- تنظیم برنامه غذایی منظم همراه با میان‌وعده‌ها
- سرو وعده‌های غذایی کوچک اما مغذی
- استفاده از ظروف ساده‌تر
- استفاده از تنقلات مغذی مانند میوه‌های خشک و مغزها در میان‌وعده‌ها
عوارض غذا نخوردن سالمند
همان‌طور که پرخوری می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلف شود، بی‌اشتهایی در سالمندان و به تبع آن، عدم مصرف غذا نیز می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد. کمبود غذا باعث می‌شود که بدن نتواند کالری لازم برای انجام فعالیت‌های سوخت و ساز خود را تامین کند و در نتیجه، فرد به مصرف چربی‌های ذخیره شده بدن روی می‌آورد که این موضوع منجر به کاهش وزن شدید در سالمندان خواهد شد. احساس خستگی و خواب‌آلودگی مداوم از دیگر عوارض نخوردن غذا در سالمندان است.
علاوه بر این، نیاز بدن به مواد معدنی و ویتامین‌ها تنها از طریق مصرف غذا تامین می‌شود. به همین دلیل، بی‌اشتهایی می‌تواند منجر به کمبود این مواد مغذی شود که خود زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی مانند سوء تغذیه در سالمندان است. همچنین باید توجه داشت که بدن سالمندان به طور طبیعی مستعد بروز بیماری‌های مختلف است. در نتیجه، عدم دریافت غذا خطر ابتلا به بیماری‌های جسمی را افزایش می‌دهد و در موارد حاد حتی می‌تواند به مرگومیر نیز منجر شود.
تقریبا همه افراد در مواقع بیماری یا تحت فشار عصبی ممکن است با بی‌اشتهایی مواجه شوند. اما اگر این بی‌اشتهایی به طور مداوم ادامه یابد و با مشکلاتی نظیر کاهش وزن، تهوع و استفراغ، خستگی مفرط یا تغییرات در عادات روده مانند اسهال یا یبوست همراه باشد، می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر باشد. در چنین شرایطی، ضروری است که فرد به پزشک مراجعه کند تا علت‌های ممکن شناسایی شده و درمان مناسب انجام شود. بررسی دقیق وضعیت سلامت می‌تواند به جلوگیری از عوارض نخوردن غذا در سالمندان و زندگی بهتر آنها کمک کند.
علت غذا نخوردن در سالمندان می‌تواند به عوامل مختلفی مرتبط باشد، از جمله مشکلات دهان و دندان، اختلالات گوارشی، مشکلات روحی و ذهنی و احساس تنهایی. این مسائل نه‌ت نها بر اشتها تاثیر می‌گذارند، بلکه می‌توانند به کمبود مواد مغذی و بیماری‌های جدی منجر شوند. بنابراین، شناسایی و درمان علت بی‌اشتهایی از اهمیت بالایی برخوردار است.
با توجه به محدودیت‌ها و ناتوانی‌هایی که افراد مسن دارند، داشتن یک پرستار سالمند حرفه‌ای در منزل برای مراقبت و نگهداری از آنها ضروری است. شرکت سفیر آرامش به عنوان یکی از بهترین مراکز پرستاری، خدمات ویژه‌ای در زمینه نگهداری و پرستاری از سالمندان در منزل ارائه می‌دهد. برای بهره‌مندی از خدمات پرستار در منزل می‌توانید با کارشناسان مجموعه تماس گرفته و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.