باملینا _ خدمات توریستی: قلعه حیدرآباد در قسمت جنوب شرقی هش یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان هش به شمار می رود. این قلعه در سال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ هجری قمری) توسط شخصی به نام 'عیدو خان' ساخته شد و تا سال ۱۱۳۰۷ هجری قمری به عنوان محل سکونت آن مرد و خانواده اش مورد استفاده قرار می گرفت. این قلعه بعدها به عنوان انبار آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی تحت نظارت ژنرال دایر مورد استفاده قرار گرفت.
بیشتر مصالح به کار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و برج ها و طاق های هلالی زیبایی وجود دارد که توسط سازمان میراث بازسازی و مرمت شده است.
آشنایی با قلعه حیدرآباد
این قلعه که عمر آن به اواخر دوران قاجار می رسد در شهر هش یکی از شهرستان های استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. سازنده این قلعه شخصی به نام عیدوهان بوده که در سال ۱۲۸۸ در این منطقه ساخته شده است. عیدوهان از این قلعه به عنوان محل سکونت خود استفاده می کرد و اعضای خانواده اش تا سال ۱۳۰۷ در این مکان زندگی می کردند.
هنگامی که نیروهای انگلیسی به فرماندهی ژنرال دایر به بهانه همکاری بلوچ ها با آلمان ها به سیستان حمله کردند، این قلعه را نیز که در آن زمان به عنوان انبار آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی استفاده می شد، تصرف کردند.
در اطراف قلعه چهار برج دیده بانی وجود دارد که برای امنیت استفاده می شد. این اثر تاریخی در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
اگر علاقه مند به دیدن این قلعه هستید می توانید به شهر هش سفر کنید. این قلعه در قسمت جنوب شرقی هش قرار دارد پس باید به آن سمت شهر حرکت کنید.
استفاده از وسایل نقلیه عمومی می تواند گزینه خوبی باشد و اگر می خواهید از ماشین شخصی استفاده کنید، ماشین خود را نزدیک قلعه پارک کنید و به دیدن آن بروید.
پلان اولیه این قلعه مستطیل شکل بوده و پس از مدتی چند اتاق در قسمت جنوب شرقی آن افزوده شده و شکل کلی این قلعه را مانند ذوزنقه کرده است. این قلعه دارای یک برج هلالی و یک استوانه است که در چهار طرف آن قرار گرفته است.
تزیینات به کار رفته در این قلعه محدود به کنگره های هلالی شکل است که بر روی دیوار محوطه بیرونی ایجاد شده است. البته بر روی دیوار نگهبانی قاب هایی نیز وجود دارد که می توان آن ها را نیز تزئینات ساختمان دانست.
نکته ای که در مورد این قلعه وجود دارد، سوراخ هایی است که در دیوار آن ایجاد شده است که به آنها تیر می گفتند. این تیرکمان ها در هنگام حمله به قلعه مورد استفاده قرار گرفت و نیروهای داخلی از آنها شلیک کردند.
همانطور که می دانید در مناطق گرم و خشک ایران برای ساخت بناها از خشت و کاه استفاده می شده است، بنابراین برای ساخت این قلعه از همین مصالح استفاده شده است. دلیل استفاده از آنها خنک نگه داشتن محیط است.
ویژگی جالب قلعه حیدرآباد
قلعه حیدرآباد در قسمت جنوب شرقی هش یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان هش است.
این قلعه در سال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ هجری قمری) توسط شخصی به نام عیدوخان ساخته شد و تا سال ۱۱۳۰۷ هجری قمری به عنوان محل سکونت آن مرد و خانواده اش مورد استفاده قرار می گرفت.
تاریخچه ساخت این قلعه تاریخی با معماری جالب و دیدنی به اواخر حکومت قاجار می رسد.
نیروهای انگلیسی به رهبری ژنرال دایر که در سال ۱۲۹۵ به بهانه همکاری سرداران بلوچ با نیروهای آلمانی به بلوچستان حمله کردند، از این قلعه به عنوان محلی برای ذخیره آذوقه و مهمات استفاده کردند.
قلعه حیدرآباد دارای برج های زیبا و طاق های هلالی است و مصالح ساختمانی آن تماماً از خشت خام و گل ساخته شده است که توسط سازمان میراث فرهنگی بازسازی و مرمت شده است.
نقشه اصلی قلعه حیدرآباد مستطیل شکل است که با افزودن چند اتاق و دیوار در قسمت جنوب شرقی نقشه به ساختاری ذوزنقه ای تبدیل شده است. در ساخت و تکمیل این بنا از تزئینات معماری خاصی استفاده نشده است.
تنها تزئینات قراردادی نیم دایره متمایل به بیضی و تیرهای تعبیه شده در قسمت بالایی حصار بیرونی و تزئینات قاب بندی اتاق های نگهبانی بالای ورودی ها و همچنین کاشی های چینی نیم دایره، طاق ورودی. به اتاق هشتم در ضلع غربی حیاط مرکزی بند. ثالثاً قلعه و تزئینات کاربردی آن از عناصر تزئینات معماری این اثر است.
پس از اینکه قلعه در ویرانه باقی مانده است. سازمان میراث سیستان و بلوچستان مرمت آن را انجام داد و اکنون قسمت سوم آن که مرمت شده است به عنوان پاسگاه انتظامی حفاظت از آثار تاریخی استفاده می شود.
همچنین روستاییان منطقه هم اکنون از قسمت شمالی معماری و بخشی از قسمت دوم معماری اتاق های ضلع غربی حصار به عنوان محلی برای پرورش احشام و نگهداری علوفه استفاده می کنند.