یکی از شدیدترین و پرهزینه‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای موتور خودرو رخ دهد، یاتاقان زدن است. این ایراد فنی نه‌تنها موجب تحمیل هزینه‌های سنگین به مالک خودرو میشود، بلکه در بسیاری از موارد می‌تواند به توقف کامل عملکرد موتور و از کار افتادن خودرو منجر گردد. به همین دلیل رانندگان معمولاً از شنیدن این اصطلاح نگران میشوند. شاید برای بسیاری از افراد این پرسش پیش بیاید که اصلاً یاتاقان چه نقشی در موتور دارد، چرا دچار خرابی میشود و وقتی ماشین یاتاقان می‌زند چه عواقب و پیامدهایی برای خودرو و راننده به دنبال خواهد داشت؟ پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند دید بهتری درباره اهمیت نگهداری صحیح از موتور و جلوگیری از بروز چنین مشکلی به ما بدهد. در ادامه قصد داریم به‌طور کامل و با زبانی ساده این موضوع را بررسی کنیم تا اگر روزی با چنین اتفاقی روبه‌رو شدید، بدانید دقیقاً چه اتفاقی افتاده و بهترین راه‌حل چیست.
یاتاقان چیست و چه نقشی در موتور دارد؟
یاتاقان در واقع یک قطعه فلزی نیم‌دایره‌ای است که در بخش‌های مختلف موتور خودرو، به‌ویژه در محل اتصال میل‌لنگ و شاتون‌ها، قرار می‌گیرد. این قطعه وظیفه دارد اصطکاک بین قطعات متحرک موتور را کاهش دهد و مانع ساییدگی و خوردگی آن‌ها شود.
به بیان ساده، یاتاقان‌ها نقش بالشتک فلزی و روغنی بین قطعات را ایفا می‌کنند. اگر یاتاقان وجود نداشت، میل‌لنگ و شاتون‌ها به‌طور مستقیم با هم درگیر می‌شدند و خیلی سریع دچار سایش و خرابی می‌شدند. بنابراین سلامت یاتاقان مساوی با سلامت موتور است.
منظور از یاتاقان زدن چیست؟
منظور از یاتاقان زدن این است که لایه نازک روغن که باید میان یاتاقان و قطعات متحرک موتور وجود داشته باشد، از بین رفته و در نتیجه فلزها به‌طور مستقیم با هم تماس پیدا می‌کنند. این اصطکاک شدید می‌تواند موجب افزایش بیش از حد دما، تغییر شکل قطعات و حتی قفل شدن میل‌لنگ شود. در واقع، یاتاقان زدن به زبان ساده یعنی موتور به دلیل کمبود یا نبود روانکاری مناسب، دچار گیرپاژ میشود؛ اتفاقی بسیار جدی که تقریباً هیچ راه‌حلی جز باز کردن کامل موتور و انجام تعمیرات اساسی ندارد. اگر خودروی چانگان شما با چنین مشکلی مواجه شد، بهتر است زمان را از دست ندهید و برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر، در اسرع وقت با یک تعمیرگاه معتبر تماس بگیرید؛ برای مثال می‌توانید با تعمیرگاه چانگان یعنی ۰۹۱۲۳۳۲۵۳۲۶ تماس گرفته و مشکل خودرو را با کارشناسان متخصص در میان بگذارید تا راهنمایی لازم را دریافت کنید.
علائم یاتاقان زدن ماشین
خوشبختانه موتور خودرو قبل از اینکه به‌طور کامل یاتاقان بزند، معمولاً برخی علائم هشداردهنده را نشان می‌دهد. توجه به این نشانه‌ها می‌تواند از خرابی‌های جدی‌تر و هزینه‌های سنگین جلوگیری کند:
صدای تق‌تق یا کوبش از موتور
یکی از رایج‌ترین علائم یاتاقان زدن، شنیدن صدای تق‌تق فلزی از موتور است. این صدا معمولاً با افزایش دور موتور شدیدتر میشود و نشان‌دهنده آن است که قطعات فلزی داخل موتور بدون لایه روغنی محافظ با هم برخورد می‌کنند.
افت فشار روغن
اگر چراغ هشدار روغن روی صفحه کیلومتر خودروی برلیانس شما روشن شود یا عقربه فشار روغن به‌طور غیرعادی پایین بیاید، احتمال خرابی یاتاقان‌ها بسیار زیاد است. این موضوع یکی از مهم‌ترین علائم هشداردهنده‌ای است که نباید نادیده گرفته شود.
در صورت مشاهده افت فشار روغن باید خودرو را سریعاً متوقف کرده و از ادامه رانندگی خودداری کنید. در این شرایط، بهترین راه مراجعه به یک مکانیک حرفه‌ای یا تماس با یک مرکز معتبر مانند تعمیرگاه تخصصی برلیانس است تا با بررسی دقیق موتور، مشکل قبل از بروز آسیب جدی‌تر شناسایی و رفع شود.
لرزش غیرعادی موتور
وقتی یاتاقان‌ها دچار ساییدگی یا خرابی میشوند، موتور دیگر نمی‌تواند مثل گذشته روان و یکنواخت کار کند. این موضوع باعث ایجاد لرزش‌های غیرعادی در بدنه خودرو میشود. در چنین شرایطی حتی ممکن است این لرزش‌ها به فرمان و کابین نیز منتقل شوند و رانندگی را دشوار کنند.
کاهش محسوس قدرت موتور
یکی دیگر از نشانه‌های یاتاقان زدن، افت چشمگیر توان موتور است. چون قطعات داخلی موتور به‌خوبی درگیر نمی‌شوند و انرژی زیادی در اثر اصطکاک از بین می‌رود. کسانی که خودروی هاوال دارند و کاهش قدرت موتور در اثر یاتاقان زدن مواجه میشوند، همین مسئله موجب میشود خودرو نتواند مثل قبل شتاب بگیرد یا در سربالایی‌ها و هنگام بارگیری، کشش مناسبی داشته باشد. راننده معمولاً این تغییر را به‌وضوح حس می‌کند. پس برای رفع این مشکل باید در اسرع وقت به تعمیرگاه هاوال مراجعه کنند.
گیرپاژ کامل موتور
شدیدترین مرحله یاتاقان زدن، زمانی است که یاتاقان‌ها به‌طور کامل قفل می‌کنند. در این حالت میل‌لنگ دیگر قادر به چرخیدن نیست و موتور کاملاً از کار می‌افتد. گیرپاژ کردن موتور به معنی توقف کامل خودرو در همان لحظه است و هیچ راهی جز تعمیرات اساسی یا حتی تعویض موتور باقی نمی‌ماند. این وضعیت خطرناک می‌تواند اگر در سرعت بالا رخ دهد، باعث قفل شدن چرخ‌ها و حتی ایجاد حادثه شود.
👉 به همین دلیل، بی‌توجهی به علائم اولیه یاتاقان زدن می‌تواند در نهایت به خسارت‌های سنگین مالی و خطرات جانی منجر شود. اگر هر یک از این نشانه‌ها را مشاهده کردید، بهترین تصمیم این است که خودرو را متوقف کرده و برای بررسی تخصصی به تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.
چه عواملی باعث یاتاقان زدن ماشین میشوند؟
دلایل مختلفی می‌توانند منجر به یاتاقان زدن شوند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱٫ کمبود روغن موتور
اگر سطح روغن موتور پایین باشد یا نشتی وجود داشته باشد، یاتاقان‌ها اولین قطعاتی هستند که آسیب می‌بینند. چون آن‌ها وابسته به روغن برای روانکاری هستند.
۲٫ روغن بی‌کیفیت یا نامناسب
استفاده از روغن تقلبی یا روغنی که استاندارد موتور شما را ندارد، می‌تواند باعث کاهش روانکاری و در نهایت یاتاقان زدن شود.
۳٫ تعویض نکردن به‌موقع روغن
وقتی روغن مدت زیادی در موتور بماند، خاصیت روانکاری خود را از دست می‌دهد و به‌جای کاهش اصطکاک، مثل یک لجن غلیظ عمل می‌کند. این موضوع هم از عوامل اصلی خرابی یاتاقان است.
۴٫ داغ شدن بیش از حد موتور
حرارت بالا باعث رقیق شدن روغن و از بین رفتن لایه محافظ بین قطعات میشود. رانندگی طولانی‌مدت در دمای بالا یا خرابی سیستم خنک‌کننده می‌تواند این مشکل را تشدید کند.
۵٫ فشار بیش از حد به موتور
شتاب‌گیری ناگهانی، رانندگی با دور موتور بالا، یا حمل بار سنگین در طولانی‌مدت، فشار زیادی به یاتاقان‌ها وارد می‌کند و احتمال خرابی آن‌ها را افزایش می‌دهد.
۶٫ خرابی پمپ روغن
اگر پمپ روغن به درستی کار نکند، روغن به مقدار کافی به یاتاقان‌ها نمی‌رسد و این قطعات خیلی سریع می‌سوزند.
اگر ماشین یاتاقان بزند چه میشود؟
حالا به اصل موضوع می‌رسیم: وقتی ماشین یاتاقان می‌زند چه پیامدهایی دارد؟
- از کار افتادن موتور: در اکثر موارد، خودرو به‌طور کامل خاموش میشود و دیگر روشن نمی‌شود.
- آسیب به میل‌لنگ و شاتون: یاتاقان خراب باعث میشود میل‌لنگ هم آسیب ببیند و هزینه تعمیر چند برابر شود.
- نیاز به تعمیر اساسی موتور: تقریباً هیچ مکانیکی نمی‌تواند موتور یاتاقان زده را بدون بازکردن کامل تعمیر کند.
- هزینه‌های سنگین: تعمیر موتور یاتاقان زده از چندین میلیون تا ده‌ها میلیون تومان هزینه خواهد داشت، بسته به نوع خودرو.
- خطر در حین رانندگی: اگر در سرعت بالا موتور یاتاقان بزند، ممکن است قفل کند و حتی منجر به قفل شدن چرخ‌ها و تصادف شود.
چه باید کرد اگر ماشین یاتاقان زد؟
اگر متوجه شدید ماشین یاتاقان زده یا در حال زدن است، بهترین کار این است که بلافاصله خودرو را خاموش کنید. ادامه رانندگی فقط خرابی را بیشتر و هزینه تعمیر را سنگین‌تر می‌کند.
مراحل بعدی عبارتند از:
- خودرو را به تعمیرگاه معتبر بکسل کنید.
- از مکانیک بخواهید موتور را باز کند تا شدت خرابی مشخص شود.
- اگر یاتاقان کمی ساییده شده باشد، شاید فقط با تعویض یاتاقان و تراش میل‌لنگ مشکل حل شود.
- اگر خرابی شدید باشد، نیاز به تعویض کامل میل‌لنگ یا حتی موتور کامل خواهید داشت.
هزینه تعمیر موتور یاتاقان زده
هزینه دقیق بستگی به نوع خودرو، شدت خرابی و دستمزد تعمیرکار دارد. به‌طور کلی:
خودروهای داخلی: بین ۱۵ تا ۵۰ میلیون تومان
خودروهای وارداتی: گاهی بالای ۱۰۰ میلیون تومان
این هزینه شامل بازکردن موتور، تراشکاری، خرید قطعات نو و دستمزد مکانیک است.
چگونه از یاتاقان زدن جلوگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. برای جلوگیری از این مشکل:
روغن موتور را به‌موقع تعویض کنید. (طبق دفترچه خودرو یا هر ۷ تا ۱۰ هزار کیلومتر)
از روغن اصل و باکیفیت استفاده کنید.
سطح روغن را مرتب چک کنید. اگر کم شده بود سریعاً اضافه کنید.
سیستم خنک‌کننده را سالم نگه دارید. آب رادیاتور را همیشه بررسی کنید.
از رانندگی با دور موتور بالا خودداری کنید.
به صدای موتور حساس باشید. هر صدای غیرعادی را جدی بگیرید.
جمع‌بندی
یاتاقان زدن یکی از جدی‌ترین خرابی‌های موتور خودرو است که می‌تواند خسارت مالی و حتی جانی به همراه داشته باشد. این مشکل معمولاً به دلیل کمبود روغن، استفاده از روغن نامناسب یا فشار بیش از حد به موتور ایجاد میشود. علائمی مانند صدای تق‌تق، افت فشار روغن و کاهش قدرت موتور می‌توانند هشدار اولیه باشند. اگر ماشین یاتاقان بزند، معمولاً نیاز به تعمیر اساسی موتور پیدا خواهید کرد که هزینه زیادی دارد.
بنابراین بهترین راه، پیشگیری با نگهداری صحیح خودرو است. سرویس‌های دوره‌ای، تعویض به‌موقع روغن و توجه به هشدارهای خودرو می‌توانند شما را از این دردسر بزرگ نجات دهند.