باملین – خدمات مسافرتی: دریاچه هامون و تالاب سومین دریاچه بزرگ کشورمان پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه است و همچنین توانسته رتبه هفتم تالاب بزرگ جهان را به خود اختصاص دهد.
خود دریاچه از سه دریاچه کوچکتر تشکیل شده است. با بالا آمدن آب دریاچه ها یک دریاچه را تشکیل می دهند که در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. رودخانه هیرمند منبع اصلی آب دریاچه هامون است.
مساحت دریاچه هامون ۵۶۶۰ کیلومتر مربع است. نیمی از آن در استان کرمان و نیمی دیگر در سیستان و بلوچستان واقع شده است.
دشت های جیرفت، فاریاب و رودبار جنوبی در استان کرمان و دشت های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان در نزدیکی منطقه هامون قرار دارند. در دشت ها امکان کاشت گیاهان گرمسیری وجود دارد.
آشنایی با تالاب هایمان
اگر شما هم به شعر و ادبیات ایران علاقه دارید، حتما نام دریاچه هامون را در اشعار شاهنامه فردوسی شنیده اید. دریاچه هامون و تالاب ها در کنار رودخانه هیرمند یا هیرمند و سرزمین سیستان در متون زرتشتی و نیز شعر قدیم ایران جایگاه ویژه ای داشتند.
دریاچه و تالاب هامون در نزدیکی زابل در استان سیستان و بلوچستان و در مرز افغانستان قرار دارد. وسعت تالاب هامون در هنگام پرآب ۵۶۶۰ کیلومتر مربع است که ۳۸۲۰ کیلومتر مربع آن در ایران و بقیه در افغانستان است.
تالاب هامون در گذشته ای نه چندان دور سومین دریاچه بزرگ کشورمان بود.
متاسفانه این تالاب نیز مانند بسیاری از رودخانه ها و دریاچه های کشورمان در خطر خشک شدن است. تالاب هامون و اطراف آن زیستگاه بسیاری از حیوانات مانند پلیکان، فلامینگو، تیهو، زنگوله، خرگوش، شغال، یوزپلنگ، گراز وحشی و سایر حیوانات بوده است.
این تالاب همچنین محل نگهداری پرندگان مهاجری است که در گروه های ده هزار نفری از این منطقه عبور می کنند. تنوع زیستی گیاهی در این منطقه نیز یکی از شگفتی های طبیعت است و آب این تالاب زیستگاه انواع جلبک ها و گیاهان بوده است.
تالاب هامون از نظر اکولوژیکی بسیار مهم است. یکی از شگفتی های دریاچه و تالاب هامون وجود آن در منطقه گرم سیستان و بلوچستان است.
هر چند این تالاب بی نظیر با بی تدبیری در حال نابودی است. تالاب هامون زابل یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری ایران در فصل پرآبی است.
دریاچه هامون و مرداب نیز به نام های دیگری خوانده می شوند. در اوستا از این دریاچه کانس اویا یا گانسو، در زبان پهلوی کایانس یا کایانس و در شاهنامه فردوسی دریاچه زره یاد شده است.
آب دریاچه و تالاب هامون از رودخانه های مختلفی مانند هیرمند و نبندان تامین می شود که به دلایل مختلف خشک شده اند.
تالاب هامون نه تنها از نظر اکولوژیکی برای کشور ما مهم است، بلکه از نظر اقتصادی نیز برای مردم این خطه از ایران فراهم کرده است.
تالاب هامون بهشتی در دل اراضی کویری استان سیستان و بلوچستان در هنگام پرآبی است.
این منطقه زیبای طبیعی و توریستی محل ماهیگیری ماهیگیران محلی است و در فصل پرآب، هزاران ماهیگیر از این منطقه امرار معاش می کنند. دیدن پرندگان مهاجر در این تالاب نیز صحنه نادری است که در پر آب بودن آن اتفاق می افتد و نباید آن را از دست داد.
موقعیت تالاب هامون
اگر اندازه جاده را با نقشه موجود در جاده دسترسی به دریاچه مطابقت دهید، ممکن است نگران باشید. آنچه روی نقشه نشان داده شده است ممکن است نشان دهد که شما در تالاب هستید. اما در کمال ناباوری خواهید دید که همچنان در خشکی راه می روید تا به تالاب برسید.
متاسفانه دلیل این امر کمبود آب در تالاب است. اگر از جاده زابل به نهبندان به سمت دریاچه بروید، در جاده تی میل نادر یک پاسگاه پلیس وجود دارد که باید از آن به سمت چاه خرما تغییر مسیر دهید.
بسته به فصل و وضعیت آب دریاچه، ممکن است مجبور شوید برای رسیدن به آب، مسافت کمتر یا بیشتر از این را طی کنید. برای رسیدن به مرداب ها از جاده اصلی، باید حدود دو کیلومتر در زمین های ناهموار پیاده روی کنید. سکوت و خلوت این دریاچه را با ایستادن بر لبه آن احساس خواهید کرد.
- اگر قصد رفتن به تالاب هامون را دارید به دلیل گرمای هوا در مناطق جنوبی کشور بهتر است فصل تابستان را انتخاب نکنید.
- برای شب می توانید شب را در اقامتگاه های بوم گردی در روستاهای منطقه بگذرانید.
- هنگام سفر به نقاط مختلف کشور، به فرهنگ و اعتقادات مردم محلی احترام بگذارید.
- با اقامت در اقامتگاه های بوم گردی و خرید محصولات از تجار محلی به اقتصاد محلی کمک کنید.
- طبیعت قرن هاست که با منابع بی نظیرش در دسترس ما بوده است. قدر آن را بدانید و از آسیب رساندن به آن خودداری کنید.
با وجود اینکه منطقه هامون در مرکز ایران قرار دارد، رطوبت زیادی از دریای عمان به آن می رسد که آن را از دیگر کویرهای کشور متمایز می کند.
در این منطقه بارندگی کم و گرما و تبخیر زیاد است اما با وجود رطوبت زیاد دریای عمان می توان از منابع تجدیدپذیر آن استفاده کرد. در قسمت مرکزی هامون سوراخی بیضی شکل وجود دارد که تمام آب های سطحی منطقه به داخل آن می ریزد و به آن دریاچه هامون می گویند.