باملینا _ خدمات توریستی: سنگان یا عسلویه شرق ایران در بخش سنگان شهرستان خواف در استان خراسان رضوی قرار دارد. این شهر پایتخت سنگ آهن ایران محسوب می شود و دارای بزرگترین معدن سنگ آهن در خاورمیانه است.
معادن سنگ آهن سنگان در ۲۸۰ کیلومتری جنوب شرقی مشهد، ۶۸ کیلومتری جنوب غربی تایباد و ۴۰ کیلومتری شمال شرقی خواف و حدود ۴۰ کیلومتری مرز با افغانستان قرار دارد.
سنگان با عیار ۶۳ درصد بیشترین ذخایر سنگ آهن را دارد و این ذخایر در خاورمیانه بی نظیر است.
سنگ آهن سنگان از نظر کیفیت در بازارهای جهانی قابل رقابت بوده و قابل استفاده در کارخانه های فولادسازی کشور می باشد. نام سنگان در اصل از سنگ آهن گرفته شده است، زیرا سنگ آهن در گویش محلی با حذف حرف (ه) «سنگان» خوانده می شود.
منطقه ای که معدن سنگان در آن قرار دارد دارای آب و هوای خشک بیابانی با میانگین بارندگی سالانه ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی متر است.
باید بگویم؛ سنگان در گذشته به سنجان معروف بوده است. این شهر دارای چهار قلعه است که دو قلعه به مرور زمان ویران شده اند.
از جاذبه های گردشگری سنگان می توان به مسجد گنبد، مسجد جامع قدیمی سنگان و بادگیرهای این شهر اشاره کرد.
مسجد جامع قدیم سنگان از آثار معماری اوایل قرن هفتم است. این بنا در دوره هخامنشیان ساخته شده و در ۲۹ مهر ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
قابل ذکر است تالاب موجان آباد، یخچال سنگان و پرنده از دیگر جاذبه های شهر سنگان است.
یخچال سنگان در دوره صفویه و قاجار ساخته شده و در ابتدای ورودی شهر قرار دارد. این یخچال تاریخی در ۲۲ آگوست ۲۰۰۴ در فهرست ملی ثبت شد.
تالاب موجان آباد
تالاب موجان آباد در استان خراسان رضوی قرار دارد. این تالاب که بخشی از آن ۳۵ کیلومتر طول دارد از سوی سازمان حفاظت محیط زیست منطقه حفاظت شده اعلام شده و همه ساله میزبان تعداد زیادی پرنده است.
عمق کم، وجود نیزار، نیزار، جلبک و علف، پناهگاه طبیعی این پرندگان بوده و با نظارت مستمر می توان برای تخم گذاری و جوجه ریزی برخی از این گونه ها بی خطر بود.
در قسمت جنوبی دشت سنگان منطقه ای وجود دارد که پست ترین زمین شهر حوف با ارتفاع ۶۲۰ متر است و این بنای طبیعی جریان و آب های سطحی حوف و مقداری از آب را به ارمغان آورده است. شهرهای رشتوار و کاین به این دشت و در نهایت به افغانستان اعزام شدند.
تالاب موجان آباد در انتهای رودخانه ای بسیار طولانی قرار دارد که آب های سطحی بسیاری از شهرهای کاشمر، مه ولات، بجستان، گناباد، رشتخوار و خواف را تخلیه می کند.
متاسفانه آب این رودخانه بدون بهره برداری در ایران به دشت نمک افغانستان ختم می شود. این منبع عظیم آبی به دلیل شوری مورد استفاده کشاورزان قرار نمی گیرد و کمتر به آن توجه می شود.
طول تقریبی این زهکش طولانی از منطقه حائل کشمیر تا خروجی آن در مرز با افغانستان ۲۹۵ کیلومتر برآورد شده است.
در سالهای اخیر سد خاکی با گابیون بر روی این رودخانه شور در کنار روستای موجان آباد ساخته شد که نتیجه آن حفظ آب و ایجاد یک اکوسیستم آب شور منحصر به فرد است که پتانسیل اکولوژیکی ارزشمندی به شمار می رود.
در آخرین شمارش انجام شده در این تالاب ۱۷ گونه مختلف پرنده آبی و ساحلی از جمله گونه های کمیاب و حفاظت شده اردک بلوط، اردک کاکلی، هیلار، سهره و اردک کاکل سیاه به همراه اردک ملارد، اردک نوک پهن مشاهده شد. ، هوتکا ، پلیس ، یالو ، اردک سرخانایی ، کشیم بزرگ و کوچک اشاره کرد. در مشاهده های قبلی از حاشیه این تالاب می توان به لیکو که برای اولین بار در استان مشاهده شد و یا تالاب زردپره که پس از دریاچه بزگان دومین محل مشاهده این پرنده است اشاره کرد.
اردک مرمری نیز یکی از گونه‌های شاخصی است که هر ساله در این تالاب مشاهده می‌شود و برای اولین بار در سالهای اخیر در استان خراسان رضوی در این مکان دیده و عکس‌برداری شده است.
یکی از جاذبه های گردشگری شهر کاف رود شور مجن آباد است که با توجه به اینکه این رودخانه زهکش نهایی شهر است، همواره در طول سال شاهد جاری شدن آب در آن هستیم و از این رو پذیرای پرندگان مهاجر آب و ساحلی است.
مسجد گنبدی
در دل کوچه ای قدیمی و ناهموار که با مشتی کاه روی مسجد و دیوار مزین شده و دور تا دور آن را دیوار بلندی احاطه کرده است، دری به شکل انسان باز می شود که موزه ای است آفریده ها و آثار دست و اندیشه انسان، با صحنه ای کوچک و در فضای باز، این مسجد دارای یک ایوان رو به خورشید و دو ایوان کوچکتر در طرفین است، از این رو به آن مسجد گنبدی می گویند که دارای گنبدی به ارتفاع ۱۵ متر است. بر چهاردیواری آن با شگفتی های فراوان در دل گنبد، ۸ غرفه کوچک بر چهار دیوار شبستان تکیه داده شده، محراب سمت غرب با گچ بری هنرمندانه و خطوط کوفی، چشم اندازی از آیات. از قرآن کریم به صورت یقه سفید بر محراب نقش بسته است.