باملینا _ خدمات توریستی: مناره مسجد جامع هش مربوط به دوره قاجاریه است. این اثر در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این بنا از معماری سنتی ایرانی الهام گرفته شده است. مناره از نوع استوانه ای منفرد مارپیچ است که بدنه ای دراز و کشیده دارد.
این مناره با آجرهای سخت و بادوام ساخته شده است که با آجرهای فشرده و چسبانده شده به هم پوشیده شده است.
آشنایی با مسجد جامع هش
مسجد جامع خاش مربوط به دوره قاجاریه و یکی از بناهای تاریخی و دیدنی خاش به شمار می رود. این اثر در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.این بنا الهام گرفته از معماری سنتی ایرانی است.
مناره از نوع استوانه ای منفرد مارپیچ است که بدنه ای دراز و کشیده دارد. این مناره با آجرهای سخت و بادوام ساخته شده است که با آجرهای فشرده و چسبانده شده به هم پوشیده شده است.
مناره دارای پایه ای کوتاه و گرد است که با آجرهایی به اشکال مختلف و طرح های هندسی تزئین شده است.
در پایه این مناره پایه کوتاهی با شیب ملایمی قرار دارد که با شیب داخلی دیوار همخوانی دارد. آجر و آجرکاری در مناره و جان پناه ها به روش های مختلفی ساخته شده است که به مناره مسجد هش عظمت خاصی بخشیده است.
شهر هش از قدیم الایام کانون محبت، دوستی و برادری، اتحاد و همدلی و روابط قومیتی و مذهبی منطقه بوده است و همه شهروندان به این فکر می کردند که با عشق و علاقه مشکلات خود را با یکدیگر حل کنند. در مورد مسائل مختلف نظر مشترک داشتند.
یکی از نمادهای وحدت ادیان و اقوام مختلف، مسجد جامع این شهر است. در این مسجد ایرانیان و بلوچ ها، شیعه و سنی گرد هم می آمدند و به اقامه نماز، بحث و تبادل نظر درباره مسائل اجتماعی و مذهبی می پرداختند.
ساخت بنای اولیه این مسجد به سال ۱۳۰۷ هجری قمری برمی گردد.
شهر هش در قدیم مسجدی برای نماز و عبادت نداشت تا اینکه حدود صد سال پیش مرد خیری به نام «امامی» از ایزدی‌های ساکن هش ابتکار ساخت مسجد را به دست گرفت و تیمی از ارتش نیز این مسجد را تکمیل کردند. ساخت و مناره آن را ساخت
در آن زمان سطح آب زیرزمینی بسیار بالا بود، بنابراین پس از گذاشتن سنگ بنای این مسجد، آب بالا آمد و مردم و کارگران بسیج شدند و با سنگ و آهک جلوی آب را گرفتند و به این ترتیب این مکان مذهبی ساخته شد. به پایان رسید این عنوان نمادی از اتحاد و همدلی مردم دره است و به محلی برای کنار هم بودن شهروندان و عبادت و نیاز به خداوند متعال تبدیل شده است.
با توجه به اینکه فضای این مکان برای اقامه نماز جمعه کافی نبود، امام جمعه و مردم هش تصمیم گرفتند مسجدی بزرگ در مجاورت آن بسازند که ظرفیت جمعیت بیشتری برای مردم هش داشته باشد.
معماری بی نظیر مسجد جامع خاش
این بنا از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که یکی بنای اصلی مسجد و دیگری مناره الحاقی است.
این بنا با زیربنای ۲۴۷ مترمربع دارای فضایی کاملاً سرپوشیده است که پوشش های ضربه ای آن در مجموع بر روی شانزده ستون اجرا شده است که هر کدام چهار ضلعی با طاق نما و سقف ضربه ای چهارشکافی که دارای یک شبستان می باشد انجام شده است. با ستون ها و ایجاد پوشش.
پنجره ای بین دو ستون تعبیه شده که نور کافی را در فضای شبستان مسجد فراهم می کند. این بنا بدنه ای دراز و کشیده دارد و مصالح به کار رفته در مناره آجر، ساروج، ماسه، آهک و گچ است و از آجرهای سخت و مقاوم ساخته شده است.
مناره دارای پایه ای کوتاه و گرد است که با آجرهای چینی با اشکال و طرح های هندسی گوناگون تزیین شده است، در پایه این مناره پایه کوتاهی با شیب اندک قرار دارد که با شیب داخلی دیوار همخوانی دارد.
آجر و آجرکاری در مناره و بندکشه به روش های مختلفی ساخته شده است که به مناره مسجد عظمت خاصی بخشیده است.
بر روی پایه کوتاه دوم شیارهای باریک و بلند به وسیله طوق و نوار باریکی از هم جدا شده و به صورت مارپیچی در سطح مناره آجری ایجاد شده و جمله زیبای «لا اله الا الله» بر روی مناره حک شده است.
در ساخت بنای اصلی مسجد بیشتر به جنبه کاربری مذهبی بنا توجه شده است و زیباترین تزئینات معماری را می توان در چیدمان آجرهای به کار رفته در مناره مشاهده کرد که در شکل لبه چینی در پایین مناره و تزئینات آجری مارپیچ محدب در قسمت میانی و فوقانی و همچنین با ایجاد تزئینات آجری محدب کنگره‌ای در قسمت بالایی مناره دیده می‌شود.
یکی دیگر از عناصر تزیینی بنا وجود کتیبه آجری بر روی ساقه مناره است که زیبایی و اصالت خاصی به بنا بخشیده است.
کتیبه روی مناره، سال ساخت یا مرمت آن را «تیر ۱۳۱۸» ذکر کرده است.