سماق گیاهی با میوه های قرمز رنگ است که از پودر آن در آشپزی و طب سنتی استفاده می شود. از خواص سماق می توان به کنترل قند خون و تسکین دردهای عضلانی اشاره کرد اما تحقیقات در این زمینه کامل نیست.
به گزارش باملین، سماق در غذاهای مدیترانه ای و خاورمیانه ای محبوب است. در طب سنتی نیز کاربرد دارد.
سماق گیاهی گلدار است که با نام علمی Rhus coriaria شناخته می شود و از خانواده Anacardiaceae است. بادام هندی و انبه از یک خانواده هستند.
سماق در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کند و در سراسر جهان از جمله مناطق مختلف مدیترانه، آسیا و آفریقا کشت می شود.
بیش از ۲۰۰ گونه سماق وجود دارد که همگی به تیره Rhus تعلق دارند، اما Rhus coriaria (یا سماق سوریه) در آشپزی و طب سنتی استفاده می شود.
گیاه سماق به خاطر میوه های درشت انگوری شکل و قرمز رنگش که به اندازه یک نخود هستند، معروف است.
می توانید با دم کشیدن سماق تازه چای درست کنید، اما سماق خشک و سماق پودر شده در طب سنتی یا آشپزی استفاده می شود.
سماق ادویه ای با سماق سمی متفاوت است.
سماق سمی دارای توت های سفید است و با واکنش های آلرژیک مانند پیچک سمی همراه است.
خواص سماق
اکثر ما سماق را به عنوان ادویه می شناسیم. سماق قرن هاست که در طب سنتی استفاده می شود.
شواهد علمی در مورد خواص سماق محدود است، اما تحقیقات اولیه ما را به خواص آن امیدوار می کند.
۱- مواد مغذی
اطلاعات کافی در مورد مواد مغذی کلی سماق وجود ندارد، اما برخی تحقیقات نشان می دهد که سماق حاوی فیبر، چربی های سالم و چندین ویتامین ضروری است.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که سماق خشک از ۷۱ درصد کربوهیدرات، ۱۹ درصد چربی و ۵ درصد پروتئین تشکیل شده است.
سماق عمدتاً از دو نوع چربی یعنی اسید اولئیک و اسید لینولئیک تشکیل شده است.
اسید اولئیک نوعی چربی تک غیراشباع است که به حمایت از سلامت قلب کمک می کند. علاوه بر این، اسید اولئیک چربی اصلی در چندین غذای گیاهی دیگر مانند زیتون و آووکادو است.
اسید لینولئیک یک چربی غیراشباع چندگانه ضروری است که به سلامت پوست و غشای سلولی کمک می کند.
بر اساس یک مطالعه شیمیایی که در سال ۲۰۰۴ انجام شد، سماق تازه حاوی ۱۴ درصد فیبر است که برای هضم غذا مفید است.
هنوز اطلاعات کافی در مورد میزان دقیق مواد مغذی موجود در سماق وجود ندارد، اما برخی مطالعات نشان می دهد که حداقل مقدار کمی از برخی مواد مغذی ضروری مانند ویتامین C، B6، B1 و B2 در سماق وجود دارد.
۲- از جمله خواص سماق: سرشار از آنتی اکسیدان
سماق سرشار از چندین ترکیب آنتی اکسیدانی است. متخصصان ادعا می کنند که خواص درمانی سماق به همین ویژگی مربوط می شود.
سماق حاوی چندین ترکیب گیاهی مانند تانن ها، آنتوسیانین ها و فلاونوئیدها است که آنتی اکسیدان هستند.
آنتی اکسیدان ها از آسیب سلولی جلوگیری می کنند و استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش می دهند.
شواهد نشان می دهد که آنتی اکسیدان های رژیم غذایی مانند سماق در کاهش التهاب و پیشگیری از بیماری های التهابی مانند بیماری قلبی و سرطان نقش دارند.
۳- از خواص سماق: تنظیم قند خون
برخی از مطالعات نشان می دهد که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می توانند از سماق برای کنترل قند خون استفاده کنند.
در سال ۲۰۱۴، ۴۱ فرد مبتلا به دیابت سه گرم سماق در روز مصرف کردند. اثر سماق بر سطح قند خون و آنتی اکسیدان ها مورد بررسی قرار گرفته است.
پس از سه ماه، گروهی که از مکمل سماق استفاده کردند، کاهش قند خون و افزایش آنتی اکسیدان را تجربه کردند.
در یک مطالعه مشابه، ۴۱ فرد مبتلا به دیابت به مدت سه ماه هر روز ۳ گرم پودر سماق مصرف کردند.
نتایج نشان می دهد که مصرف سماق انسولین خون را ۲۵ درصد کاهش می دهد. یعنی سماق حساسیت به انسولین را افزایش می دهد.
البته تحقیقات در مورد نقش سماق در کنترل دیابت باید تکمیل شود.
۴- یکی از خواص سماق: تسکین دردهای عضلانی
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۶، به ۴۰ فرد سالم نوشیدنی سماق یا دارونما داده شد تا نقش سماق را در تسکین درد عضلانی ارزیابی کنند.
پس از ۴ هفته، درد و گرفتگی عضلات پس از تمرین در گروه سماق در مقایسه با گروه دارونما به طور قابل توجهی کاهش یافت.
علاوه بر این، میزان آنتی اکسیدان در خون شرکت کنندگان گروه اول افزایش یافت. نویسندگان مطالعه می گویند این ویژگی باعث تسکین درد می شود.
عوارض سماق
شواهد نشان می دهد که سماق ماده ای بی ضرر است و عوارض جانبی آن در مطالعات بالینی ذکر نشده است.
به هر حال سماق از خانواده بادام هندی و انبه است. بنابراین بهتر است کسانی که به این غذاها حساسیت دارند از سماق اجتناب کنند تا دچار حساسیت و واکنش آلرژیک نشوند.
همانطور که گفتیم سماق قند خون را کاهش می دهد. پس اگر از داروی قند خون استفاده می کنید بهتر است از سماق خودداری کنید.
همچنین مراقب باشید که سماق خوراکی را با سماق سمی اشتباه نگیرید.
سماق سمی (یا Toxicodendron vernix) برخلاف سماق خوراکی که قرمز رنگ است، دارای توت های سفید است.
کهیر، التهاب و خارش پوست از جمله عوارض سماق سمی است. بنابراین، از خوردن آن خودداری کنید.
تشخیص سماق خوراکی از سماق سمی برای کسانی که آموزش ندیده یا با گیاهان خوراکی آشنایی ندارند کار آسانی نیست. پس در طبیعت دنبال سماق نباشید.
نحوه استفاده از سماق
سماق یک ادویه بی نظیر است که در آشپزی یا طب سنتی استفاده می شود.
پخت و پز
ما عمدتا از سماق به عنوان ادویه استفاده می کنیم.
سماق مانند سایر ادویه ها به غذا طعم و رنگ می بخشد و در غذاهای خاورمیانه و مدیترانه محبوبیت خاصی دارد.
رایحه این ادویه قرمز رنگ شبیه مرکبات است و طعمی ترش و ترش مانند آبلیمو دارد. گاهی از ترکیب این دو نوشیدنی شیرین و ترش به نام لیموناد سماق درست می کنند.
پودر سماق درشت و شبیه ماسه است و به انواع غذاها مانند کباب و سبزیجات، غلات، کیک و دسرها طعم و رنگ می بخشد.
معمولاً از سماق برای طعم دادن به غذاها و سس ها استفاده می شود. سماق ماده اصلی زعتر (ادویه مدیترانه ای) است.
مکمل های گیاهی
سماق به عنوان یک مکمل گیاهی به بازار عرضه می شود و معمولاً به صورت کپسول مصرف می شود، اما به صورت چای و تنتور نیز موجود است.
به دلیل کمبود اطلاعات پزشکی، دوز دقیقی برای سماق وجود ندارد. البته مطالعات بالینی نشان می دهد که مصرف سه گرم سماق در روز بی خطر است.
هنگام خرید مکمل های گیاهی یا غذایی به برچسب محصول توجه کنید.
قبل از افزودن سماق به رژیم غذایی خود، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این مکمل برای شما مناسب است.
خلاصه ای از خواص سماق
سماق گیاهی است که در سراسر جهان می روید و به خاطر میوه های قرمز و حجیمش معروف است.
از پودر سماق در طب سنتی یا آشپزی استفاده می شود.
سماق سرشار از چندین ماده مغذی و آنتی اکسیدان است. تحقیقات اولیه نشان می دهد که سماق ممکن است به کنترل قند خون و تسکین درد و گرفتگی بعد از ورزش کمک کند، اما این تحقیق کامل نیست.
سماق را می توانید در بخش ادویه یا مکمل پیدا کنید. سماق طعم ترش و ترش را به گوشت ها، غلات و سبزیجات می دهد.