باملینا _ خدمات توریستی: مسجد کبود تبریز یکی از بارزترین نمونه های معماری اسلامی در استان آذربایجان شرقی است.
این بنای تاریخی در تبریز مورد توجه بسیاری از دوستداران هنر معماری در سراسر جهان است. اگرچه متاسفانه در سال های اخیر قسمت های زیادی از این مسجد تخریب شده است، اما هنر معماران ایرانی همچنان در این مسجد به چشم می خورد.
در میان آثار به جا مانده از دوران تاریخی گذشته در ایران، مساجد تاریخی برجسته ترین نمونه آثار هستند. با بررسی دقیق نشانه های تاریخی به جا مانده در این مساجد می توان اطلاعات قابل توجهی از فرهنگ و تفکر حاکمان اسلامی ایران به دست آورد.
در گذشته مساجد جایگاهی فراتر از کاربری فعلی خود داشتند و آثار هنری قابل توجهی در مساجد تاریخی ایران وجود دارد که گردشگران بیشتری را به بازدید از این بناها علاقه مند می کند.
آشنایی با مسجد کبود
یکی از آثار و بناهای بزرگ و باشکوه ایران، مسجد کبود تبریز است که از یادگارهای قرن نهم هجری قمری است و نمونه برجسته ای از صنایع دستی استادان و صنعتگران ماهر و آثار معماری هنرمندان ایرانی به شمار می رود. .
حیف که از این بنای بزرگ و زیبا که روزگاری یکی از مجلل ترین بناهای تبریز بود جز چند در و دیوار شکسته و پراکنده چیزی باقی نمانده است.
نام این مسجد به ترکی «گوی مسجد» و به فارسی مسجد کبود است. در گذشته مسجد و عمارت مظفریه نامیده می شد که گواه روشنی بر عمارت مظفریه بودن این بنا، کتیبه طاق در است که عبارت «الاماره المبارکة المظفریه» روی آن نوشته شده است.
از آنجایی که بانی این مسجد میرزا جهانشاه بن کرا یوسف ترکمان، سومین پادشاه از سلاطین طایفه کاراکینلو بود، به آن جهانشاه نیز می گفتند.
چهار نفر از طایفه قراوینلو بر ایران حکومت کردند و مدت حکومت آنها ۶۳ سال بود. در زمان میرزا جهانشاه آثار تاریخی زیادی خلق شد که مسجد کبود یکی از این آثار است. در اثر انقلاب‌های زمان و زلزله‌های متعددی که در تبریز رخ داد، گنبد و مناره‌های آن فروریخت و با خاک یکسان شد. با اینکه طاق بی نظیر و بلند آن شکسته است، اما همچنان عظمت و شکوه خاصی دارد.
این مسجد در مرکز شهر تبریز و در بافت تاریخی آن واقع شده است. این کار دسترسی به آنجا را آسان می کند، بنابراین می توانید از انواع وسایل حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس، مترو و تاکسی برای رسیدن به آنجا استفاده کنید.
اگر قصد استفاده از مترو را دارید، باید بدانید که در ایستگاه ساعت پیاده شده و بخشی از مسیر را پیاده یا با تاکسی طی می کنید. اگر می خواهید پیاده به آنجا برسید، حدود ۸ دقیقه طول می کشد.
تاریخچه و معماری مسجد کبود
مسجد کبود تبریز قدمتی ۶۰۰ ساله دارد. این مسجد که در اصل جزئی از املاک وسیع مظفریه بود، در زمان سلطان ابوالمظفر جهانشاه، مقتدرترین پادشاه دوره کاراکویونلوها در سالهای ۸۷۰ و ۸۴۵ هجری قمری در تبریز ساخته شد.
بر اساس گزارش های تاریخی موجود، همسر جهانشاه «جان بیگام خاتون» یا دخترش «سالخا» در ساخت مسجد کبود نقش مؤثری داشته اند.
سال ساخت مسجد کبود بر روی کتیبه ای در ورودی مسجد دیده می شود. اما با توجه به شواهد موجود، مورخان این تاریخ را زمانی می‌دانند که پوشش مسجد تکمیل شده است و به این ترتیب می‌توان ساخت مسجد کبود را کمی قبل از این تاریخ دانست.
برخی از مورخان دوره ساخت این مسجد را نزدیک به ۳۰ سال تخمین زده اند.
قبل از ورود به مسجد با محوطه ای روبرو می شوید که به طرز هنرمندانه ای با گل آراسته شده و فضای اطراف مسجد را جذاب تر می کند. قبل از ورود به مسجد با یک پدافند بلند و زیبا روبرو می شوید که مانند طاق بزرگی است و فضای خالی کاشی ها مانند آثاری از
گذر تلخ و شیرین روزها بر در و دیوار مسجد است، اما همچون نگینی فیروزه ای در وسط خیابان امام خمینی، یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین خیابان های این شهر می درخشد.
در میان تمام روکش‌های نقوش لاجوردی و آبی کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که عمارت مظفریه نمایان است، از این رو مسجد آبی به نام عمارت مظفریه در میان مردم تبریز ایجاد شد.
در جای جای این مسجد کتیبه هایی وجود دارد که گواه هویت این بنا است. در یکی از این کتیبه ها نام نعمت الله بن محمد آل بواب، طراح و خطاط منظوم این بنا حک شده است.
از کتیبه دیگری که زینت بخش شبستان است و بر روی آن سوره فتح حک شده است، می توان نتیجه گرفت که این بنا به عنوان یادگار فتوحات و پیروزی های حاکم آن عصر ساخته شده است تا نمادی از حکومت مقتدر باشد. برای نسل های آینده
از سایر شواهد و کتیبه‌های باقی‌مانده چنین برمی‌آید که این مسجد در سال ۸۷۰ هجری قمری ساخته شده است، اما باستان‌شناسان می‌گویند این تاریخ احتمالاً پایان کار بر روی این مسجد است و زمان ساخت آن چندین سال زودتر یعنی در سال ۸۴۵ هجری قمری بوده است. به دستور دختر یکی از حاکمان کراکیونلو به نام صالحه بازگشت.