باملینا _ خدمات توریستی: این قلعه به عنوان نماد اصلی شهر برازجان در وسط شهر قرار دارد که قدمت آن به اوایل دوره قاجار می رسد و با نمای بسیار زیبا و منحصر به فرد از سنگ ساخته شده است. این ساختمان در آن زمان زندان بوده و در حال حاضر در حال بازسازی است.
این بنای بسیار مطمئن و مستحکم که به قلعه برازجان یا کاروانسرای مشیرالملک معروف است، روبروی میدان اصلی شهر برازجان قرار دارد. مصالح به کار رفته در آن همه سنگ و ساروج و تخته سنگ های بزرگ و کوچک در دیوارها و کف است.
این ساختمان دارای چهار برج است. مساحت آن ۷۰۰۰ متر مربع با زیر بنای ۴۲۰۰ متر مربع و ارتفاع هر برج ۱۲٫۷۰ متر و دارای ۶۸ اتاق است.
تاریخچه قلعه برازیان
کاروانسرای مشیرالملک که بسیاری آن را به نام قلعه برازجان می شناسند، یکی از بناهای تاریخی به جای مانده از دوره قاجار است.
این بنای تاریخی به دستور یکی از خیرین شیرازی به نام حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی ساخته شده و از بناهای مهم آن زمان به شمار می رود.
قلعه برازجان توسط حاج محمد رحیم شیرازی که یکی از بهترین معماران آن زمان بود ساخته شد. وی همچنین بناهای ارزشمند دیگری از جمله پل مشیر و کاروانسرای دالکیه را از خود به جای گذاشته است.
کاروانسرای مشیرالملک مانند سایر کاروانسراها به عنوان استراحتگاه بازرگانان و مسافران در مسیر تجاری شیراز به بوشهر در شهرستان دشستان ساخته شد.
برای ساخت این کاروانسرا از مصالح مختلفی استفاده شده است که مهمترین آنها سنگ، گچ و گچ است.
برای کف کاروانسرا از تخته سنگ های تراش خورده بزرگ استفاده شده که استحکام و زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
این سنگ های بزرگ را مانند سنگفرش در کنار هم قرار می دادند و بین آن ها ناودان های سنگی تعبیه می کردند تا در هنگام بارندگی، آب باران از کاروانسرا تخلیه شود و از جمع شدن آب جلوگیری شود، این در کاروانسرا بود.
در ضلع غربی کاروانسرا در چوبی بزرگی وجود داشت که ورودی اصلی کاروانسرا و صحن آن بود. علاوه بر این طبقه دوم کاروانسرا نیز در همین محوطه که به شاه نشین معروف است قرار دارد و دارای تراس کوچک و زیبایی است.
در دو طرف شاه نشین دو راه پله برای دسترسی به سقف کاروانسرا وجود دارد و این قسمت به قسمت داخلی کاروانسرا متصل می شود. این بخش به زنان و کودکان اختصاص دارد.
کاروانسرای مشیرالملک یکی از زیباترین و زیباترین آثار باقی مانده از دوره قاجار است که توجه بسیاری از جهانگردان را به خود جلب کرده است.
ویژگی های جالب کاروانسرای مشیرالملک
این کاروانسرا مستطیل شکل دارای ۴ برج به ارتفاع بیش از ۱۲ متر است. از آنجایی که کاروانسرا در کنار جاده ها و جاده ها ساخته شده بود، نیاز به امنیت و مراقبت داشت و این ۴ برج وظیفه مراقبت و امنیت مردم و مسافران داخل کاروانسرا را بر عهده داشتند.
بیشتر مصالح به کار رفته در این بنا از سنگ و ساروج است که این بنا را نسبت به سایر کاروانسراها مستحکم تر کرده است.
علاوه بر سقف کاروانسرا که با سنگ پوشانده شده است، نمای ورودی داخل و خارج با سنگ زرد رنگ تراشیده شده است. ورودی این بنا که در ضلع جنوب غربی قرار دارد از سه طبقه تشکیل شده و بقیه بنا دو طبقه و در هر طبقه دو حجره است.
کاروانسرای مشیرالملک دارای دو حیاط کوچک و بزرگ در ورودی است و در مجموع ۶۸ حجره و حجره دارد که در دوره های مختلف کم و زیاد می شود.
این بنای قاجاری در مرکز شهر برازجان و در کنار میدان اصلی شهر قرار دارد. بنایی است که به خاطر سنگ های به کار رفته در آن سال ها پابرجاست و تاریخی پر فراز و نشیب دارد.
این مجموعه تنها ۵۰ سال به عنوان کاروانسرا فعالیت اولیه خود را حفظ کرد و از سال ۱۳۳۰ تا حدود ۳۵ سال گاه مرکز ادارات دولتی و گاه محل استقرار نیروهای نظامی بود. در زمان پهلوی دوم با تغییراتی که در بنا کردند آن را به زندان تبدیل کردند.
با توجه به آب و هوای گرم و مرطوب این منطقه، این زندان می تواند مکانی خطرناک برای مخالفان سیاسی باشد.
به همین دلیل در سال ۱۳۳۶ نام این کاروانسرا به «قلعه» تغییر یافت. قلعه برازجان اگرچه در سال ۱۳۶۲ به ثبت آثار ملی رسیده است، اما همچنان در دست شهربانی است.
با اقدام بعدی اداره میراث فرهنگی در خصوص کاربری فرهنگی این بنا، سرانجام در سال ۱۳۷۷ شهربانی مجبور به تخلیه آن شد. پس از تخلیه، تعمیرات و تغییراتی در آن انجام شد و دیوارهای فروریخته بازسازی شد و به روی بازدیدکنندگان و گردشگران باز شد.